Landschap als Spons
Door klimaatverandering wordt het steeds droger en natter en worden de regenbuien extremer. Een klimaatrobuust landschap is in staat om meer water vast te houden en water af te voeren bij extreme regenbuien. Het landschap werkt meer als een spons.
Het bodem- en watersysteem is nog grotendeels ingericht om het teveel aan water snel en effectief af te voeren. Daarnaast is het vermogen van de bodem om water vast te houden afgenomen door zware machines en kunstmest waardoor de bodem is verarmd. Het landschap is nu minder goed in staat om water vast te houden.
Maatwerk
Hoe passen we het landschap aan om de sponswerking te vergroten? Elk landschap heeft daarbij eigen uitdagingen. In de zeekleigebieden van Zeeland en Groningen is de uitdaging dat het grondwater en veel watergangen verzilt zijn waardoor de ruimte in de bodem beperkt is om water vast te houden. Op de zandgronden van Brabant, Gelderland en Overijssel is de uitdaging om het grondwater zoveel mogelijk aan te vullen door elke regenbui vast te houden. De veenweidegebieden hebben vrijwel geen ruimte om water vast te houden vanwege de hoge grondwaterstanden.
Ook binnen een landschap is maatwerk nodig: de soms minimale verschillen in hoogte, bodemopbouw en landgebruik zorgen ervoor dat de problemen en mogelijke oplossingen per locatie sterk kunnen verschillen.
Het landelijk gebied staat onder druk. Door de transitie naar dit landschap te verbinden met andere opgaven zoals het verhogen van de biodiversiteit, verbetering van de waterkwaliteit en het ontwikkelen van nieuwe inkomstenbronnen voor de landbouw ontstaat draagvlak en meerwaarde voor alle partijen.
Een natuurvriendelijke watergang levert niet alleen meer ruimte voor waterberging maar ook meer biodiversiteit, vermindert de uitspoeling van nutriënten en levert de boer een beheervergoeding.
Het verbinden van opgaven is een uitdaging omdat de budgetten, de doelen en wettelijke kaders hier vaak niet op zijn ingesteld waardoor het proces kan vastlopen. Het is soms beter om te focussen op haalbare doelen, bijvoorbeeld het verbeteren van het watersysteem maar wel steeds de ogen open te houden voor koppelingen met andere gebiedsdoelen.
Verbinden en verbreden
